Οι πραγματικά μεγάλοι, αυτοί που αφήνουν αιώνιο αποτύπωμα στην περπατησιά τους είναι άμεσα αναγνωρίσιμοι, μένουν στην ιστορία με το μικρό τους όνομα, το επίθετο είναι σχεδόν περιττό. Ο Μάκης ήταν ένας από αυτούς…
Ο Λευτέρης Δούκας είχε απόλυτο δίκιο, ψάχνοντας να κολλήσει τις κατάλληλες λέξεις για να σκιαγραφήσει το πορτραίτο αυτού που έφυγε για το μεγάλο ταξίδι: «Ο Μάκης δεν περιγράφεται, δεν ερμηνεύεται, μόνο βιώνεται».
Όσοι συγχρωτίστηκαν έστω και ένα λεπτό μαζί του έχουν να λένε για ένα (ταχύρρυθμο) μάθημα ζωής, για μία εμπειρία που τους έκανε να προσεγγίσουν διαφορετικά την δική τους περπατησιά στον κόσμο.
Μία εμπειρία που τους επηρέασε και τους επηρεάζει ακόμα και σήμερα μακριά από τα… πούλμαντα, τα πέταλα, τα χαμηλοτάβανα.
Ήταν κάτι που καλούπωσε το χαρακτήρα τους, που σφυρηλάτησε όλο τους το «είναι», κάτι που έμεινε ανεξίτηλο με το πέρασμα του χρόνου.
Διότι, δεν είχε να κάνει μόνο με το γήπεδο, με τον ΠΑΟΚ, με τον Δικέφαλο, με την Θύρα 4. Ήταν μία μικρογραφία της μετέπειτα ζωής τους. Ήταν μία διαδικασία εξέλιξης αμούστακων παιδιών, σε άντρες, σε μάγκες που έμαθαν να ξεχωρίζουν την λεπτά διαφορά που υπάρχει ανάμεσα στην αλητεία και την παλικαριά.
Μία ολοκληρωμένη φιλοσοφία που ξεπερνούσε το οπαδικό και άγγιζε έννοιες όπως η αλληλεγγύη, ο σεβασμός, η ειλικρίνεια, η αφοσίωση, η αντίσταση, η περηφάνια, η ενότητα, η πειθαρχεία, η επαναστατικότητα, η άρνηση υποταγής, η κριτική διάθεση απέναντι στους πάντες και τα πάντα.
Σήμερα, για τις νέες γενιές που στριφογυρνάνε στο διαδίκτυο, η φιγούρα του μπορεί να μοιάζει λίγο cult, λίγο ξεπερασμένη, λίγο παλιακή.
Στόμα στραβό, οπαδική αργκό με λέξεις και φράσεις που έγιναν σήμα κατατεθέν, ύφος πεζοδρομίου, ντύσιμο άλλης εποχής, μαλλί ατημέλητο, χέρια σαν κουπιά, διεισδυτικό και ψαρωτικό βλέμμα. Μα η ουσία δεν βρίσκεται εκεί.
Αν ακούσει κανείς προσεκτικά αυτά που λέει -σε μία από τις ελάχιστες τοποθετήσεις του μπροστά από το μικρόφωνο που διασώζεται μέχρι σήμερα διαδικτυακά- θα δει ότι ο λόγος του είναι διαχρονικός, θαρρεί κανείς ότι δεν έχει αλλάξει το παραμικρό από τότε που όργωνε όλα τα γήπεδα της Ελλάδας μαζί με τον «στρατό» του: «Τώρα πρόσφατα δηλαδή στο χθεσινό ντέρμπι, στο Ολυμπιακός-ΑΕΚ δηλαδή είδαμε μαχαιρώματα, είδαμε πετροπόλεμο, είδαμε κόσμο δηλαδή που ταξίδευε μέσα στον ηλεκτρικό για το σπίτι του να τραυματίζεται στο κεφάλι και είδαμε τους εκφωνητές της τηλεοράσεως, να πούμε, να μην λένε το παραμικρό. Και στην Τούμπα άμα πέσει δηλαδή, δηλαδή κανένα φιστίκι ή κανένα στραγάλι, το λένε το ένα ήταν μολότωφ, και το άλλο το λένε δεν ξέρω γω τι, το λένε».
Αλήθεια, τι από όλα αυτά μοιάζει ξένο σήμερα; Τι διαφορετικό λέει όπου σταθεί και όπου βρεθεί ο Ράζβαν Λουτσέσκου; Ποιος δεν αναγνωρίζει στα λόγια του Μάκη στα μέσα των 80’s, τον ΠΑΟΚ των 90’s, του Μιλένιουμ, των δύο τελευταίων δεκαετιών, του σήμερα; Τι έχει αλλάξει; Τίποτα!
Δεν είναι τυχαίο το προσωνύμιο «στρατηγός», δεν είναι τυχαίο που και ο Ρουμάνος τεχνικός αποκαλείται έτσι. Αμφότεροι, είχαν / έχουν κάτι κοινό: δεν τους καιγόταν καρφί για το τι λένε οι άλλοι για αυτούς. Αδιαφορούσαν για την δημόσια εικόνα τους, δεν έδιναν δεκάρα αν θα γίνουν αρεστοί ή όχι.
Είχαν / έχουν την έμφυτη ικανότητα (ο καθένας από το δικό του μετερίζι) να εμπνέουν, να οιστρηλατούν, να ηγούνται, να αντιστέκονται, να συσπειρώνουν, να παίρνουν σκόρπια δάχτυλα και να τα μετατρέπουν σε μία γροθιά. Είναι αυτοί που βγαίνουν μπροστά σε κάθε μάχη, αδιαφορώντας για το όποιο προσωπικό κόστος.
Πολύ πριν ο ΠΑΟΚ πάρει τον πρώτο του τίτλο, ο Μάκης και η γενιά του έμαθαν τον κόσμο του ΠΑΟΚ να κάνει τον δικό του πρωταθλητισμό, να είναι άφταστος, αξεπέραστος, μοναδικός. Οι ιστορίες, οι διδαχές, τα σκηνικά είναι σίγουρο ότι θα μείνουν αθάνατα, ένα βαρύ κληροδότημα στους συνεχιστές αυτής της αέναης και ουτοπικής διαδρομής…
