Ο Μάκης «Μανάβης», κατά κόσμον Θωμάς (Μάκης) Μαυρομιχάλης, υπήρξε για πολλές δεκαετίες η ζωντανή ιστορία των οπαδών του ΠΑΟΚ. Μεγαλούργησε στα τσιμέντα της Τούμπας, γαλούχησε γενιές ΠΑΟΚτσήδων, στρατολόγησε και έπλασε μια ολόκληρη γενιά οπαδών, ήταν ο εκφραστής και ο πρωταγωνιστής δεκάδων ιστοριών «μάχης» που γράφτηκαν στους δρόμους.
Ο Μάκης ήταν ποδοσφαιράνθρωπος. «Εξπέρ» των γηπέδων. Ήξερε απέξω κι ανακατωτά τα σκαλοπάτια. Είναι ιστορικά καταγεγραμμένο, το επιβεβαιώνουν οι «παλιοί» των γηπέδων, ότι «έκανε κερκίδα» μέσα στη «Θύρα 7», στη «Θύρα 13», στη «Θύρα 3». Παντού. Προσθέστε δε, ότι ουδέποτε οδήγησε τον κόσμο του ΠΑΟΚ σε επεισόδια, εμπνεύστηκε και εφάρμοσε όλα τα σχέδια δράσης, κυρίως τη δεκαετία του ’80, πηγαίνοντας ένα πιστό κοινό σ’ όλα τα γήπεδα της χώρας, χωρίς καμία συνοδεία αστυνομικών.
Ένας άνθρωπος που έχει γνωρίσει διαχρονικά την απόλυτη δόξα του οπαδισμού, ο Μάκης Μαυρομιχάλης διέθετε στο μυαλό όλων των οπαδών όλα εκείνα τα στοιχεία που τον έκαναν να στέκεται τόσο ψηλά που κανένας από αυτούς που ηγήθηκαν σε οπαδικό κίνημα, είτε του ΠΑΟΚ είτε άλλης ομάδας δεν μπορούν να τον πλησιάσουν ακόμα και τώρα που «έφυγε» από τη ζωή για να κάνει εδώ και λίγες μέρες κερκίδα στη… Θύρα 4 Παραδείσου!
ΟΙ ΤΕΝΕΚΕΔΕΣ
Η πρωτοπορία στην σκέψη και στη δράση, όπως η αξέχαστη ιστορία, η μοναδική στιγμή στα οπαδικά χρονικά, με τους περίφημους «τενεκέδες» στον προημιτελικό του κυπέλλου Ελλάδας το 1980 στο Καυτανζόγλειο κόντρα στον Άρη, έφερε φαρδιά πλατιά την υπογραφή του. Μια μέρα νωρίτερα, ο Μάκης υποδέχεται μαζί με άλλα μέλη της «4» τον Γκιούλα Λόραντ στο αεροδρόμιο και επιλέγει 10-15 εκλεκτούς για την «αποστολή» στο Καυτανζόγλειο. Αφού πρώτα βγάζουν τα παπούτσια τους, για να μην κάνουν θόρυβο, τα επίλεκτα μέλη μπαίνουν στο γήπεδο. Κρύβουν καλά δεκάδες τενεκέδες γεμάτους με πέτρες, αλλά και με πυρσούς θαλάσσης, που έχουν προμηθευτεί από μαγαζιά στο λιμάνι της πόλης.
Οι παλιότεροι ΠΑΟΚτσήδες είναι πεπεισμένοι πως «αν δεν υπήρχε ο Μάκης Μανάβης δε θα είχαν καταγραφεί τόσες και τόσες χρυσές σελίδες οπαδικής ιστορίας». Αυτός ο «Στρατηλάτης» της «ασπρόμαυρης» κερκίδας, εμπνευστής δεκάδων συνθημάτων που άφησαν εποχή, έπαιξε καθοριστικό ρόλο στο γιγάντωμα του ΠΑΟΚ από το λαό του, συνέβαλε τα μέγιστα στο οικοδόμημα του λαοφιλούς συλλόγου, όσοι τον γνώρισαν λένε -και μεταξύ μας δεν έχουν άδικο- ότι δε θα μπορούσε να ηγηθεί κάποιου άλλου λαού, παρά μόνο του ΠΑΟΚ.
ΤΟ… ΑΡΓΟ «ΠΑΟΚ»
Το πρωτάθλημα του 1976 πανηγυρίστηκε στους ήχους του «ντιρλαντά» («μια ομαδάρα στο Βορρά, ΠΑΟΚ ολέ ολέ»), ενός παραδοσιακού Καλυμνιώτικου τραγουδιού, που κανείς δεν γνωρίζει πως έφτασε η χάρη του στη Θεσσαλονίκη. Στο Καυτανζόγλειο πριν τον αγώνα με τον Ηρακλή, όπου σφραγίστηκε και μαθηματικά ο πρώτος τίτλος, λανσάρεται πρώτη φορά, λόγω ζέστης, το… αργό «ΠΑΟΚ» με τα χέρια ψηλά, που έγινε στα χρόνια μας viral και στα γήπεδα της Ευρώπης, ενώ ακούγεται το «Άσπρα, κόκκινα, κίτρινα, μπλε δεν το πήρατε χαμπάρι είμαστε πρωταθλητές…»!
Ζητούσε από μικρούς και μεγάλους, από αγνώστους μέχρι και τα δικά του «παιδιά», τα γνωστά «Μαναβόσκυλα», πειθαρχία και πίστη. Ένα λεπτό πριν από την σέντρα ανέβαινε στο σκαλοπάτι κι έπαιρνε τη θέση του, πάνω ακριβώς από το ιερό πανό της «Θύρας 4», όλοι σιωπούσαν. Αυτός έδινε το πρώτο σύνθημα, μέχρι τότε επικρατούσε οχλαγωγία, ο καθένας έκανε και έλεγε ότι ήθελε. Όταν, όμως, σήκωνε τα χέρια σαν… βατραχοπέδιλα επικρατούσε άκρα του τάφου σιωπή.
Η ΚΑΤΑΛΗΨΗ
Πίσω στο μακρινό 1981, οι οπαδοί του ΠΑΟΚ θα προχωρήσουν, πάλι βάσει οργανωμένου σχεδίου, στην περιβόητη «κατάληψη της «θύρας 3» στου Χαριλάου. Οι παλιοί υπερηφανεύονται μέχρι και σήμερα για εκείνο το μεσημέρι, όπου ο Μάκης μπήκε μπροστά και οδήγησε από τα στενά το στράτευμά του μέχρι τις πόρτες του γηπέδου.
Στον τελικό «των ξυρισμένων κεφαλιών» κόντρα στον Άρη εμφανίστηκε ως φροντιστής μαζί με την αποστολή της μπασκετικής ομάδας, καθώς τον έψαχνε η αστυνομία, μετά από καταγγελία των συμπολιτών για το «ντου» το προηγούμενο απόγευμα στην προπόνηση του Άρη, όπου είπε μερικά λόγια στον Γιάννη Ιωαννίδη και στους παίκτες.
Η ΘΥΡΑ 4 ΚΑΙ ΤΟ… ΣΤΡΑΤΕΥΜΑ
Υπήρξε από τα ιδρυτικά μέλη της «Θύρας 4» και επί χρόνια επέβλεπε τη διάθεση των εισιτηρίων μαζί με τον… υπασπιστή του, τον «Παπέν», δεκάδες ΠΑΟΚτσάκια περνούσαν από εξονυχιστικό έλεγχο και δοκιμασίες πριν παραλάβουν το «μαγικό χαρτάκι». «Στο δικό μας κόσμο, μετράει μόνο ότι έχεις κάνει για τον ΠΑΟΚ. Ότι είσαι κι ότι κάνεις έξω, δεν θα το εξαργυρώσεις εδώ μέσα! Εδώ είμαστε όλοι στρατιώτες ταγμένοι στα τέσσερα γράμματα», έλεγε σε πολλές περιπτώσεις όπου οι πιτσιρικάδες της εποχής επιδίωκαν να εξαργυρώσουν την όποια φήμη τους με την εμπιστοσύνη του Μάκη.
Στο Αλκαζάρ τη μέρα που ο 29χρόνος Χαράλαμπος Μπλιώνας πέφτει νεκρός και η ατμόσφαιρα είναι απίστευτα ηλεκτρισμένη, εκείνος δεν κοίταξε να σώσει το τομάρι του, αυτός ήταν εκεί για να προστατέψει από τον αστυνομικό έλεγχο έναν άγνωστο 15χρονο, τον Χρήστο Παπανικολάου, κερδίζοντας δικαιωματικά την εμπιστοσύνη του για πάντα.
Έχουν γραφτεί πολλές ιστορίες για τη Φαντασία, το εστιατόριο επί της εθνικής οδού, που έχει θρέψει γενιές και γενιές ΠΑΟΚτσήδων, στο δρόμο για την Αθήνα. Πριν από ένα ματς με τον Απόλλωνα Αθηνών στη Ριζούπολη, ένας οπαδός του ΠΑΟΚ, δέχεται άνανδρη επίθεση με μαχαίρι έξω από τα γραφεία του Πανελληνίου, επί της οδού Ζήνωνος.
Η αστυνομία κάθεται σε αναμμένα κάρβουνα και ζητάει από το Μάκη να ηρεμήσει το πλήθος των ΠΑΟΚτσήδων πέριξ της Ομόνοιας. Ο Μάκης ανεβαίνει πάνω στο καπό ενός αυτοκινήτου για να τους βλέπει όλους και να τους μιλήσει πριν τη μάχη που προβλέπεται σαν πραγματικός Στρατηγός! Ο επικεφαλής της αστυνομίας τον διακόπτει, τότε γυρίζει ο Μάκης προς το μέρος του και λέει: «Σεβάσου τη στιγμή! Δε βλέπεις ότι μιλάω στο Λαό μου;»!
Ο ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΣ ΚΑΙ Η ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΗΝ ΤΟΥΜΠΑ
Η απόφαση του να αποσυρθεί από τα κοινά, συνέπεσε χρονικά με το σπάσιμο της 23χρονης παράδοσης επί του Ολυμπιακού. Όσα χρόνια ο ΠΑΟΚ πετύχαινε τη μια νίκη μετά την άλλη, ο Μάκης ήταν στο γήπεδο. Όταν τον Μάιο του 1992 οι «ερυθρόλευκοι» κατόρθωσαν και κέρδισαν, μετά από 19 ήττες και 2 ισοπαλίες, ο Μάκης έλειπε από την Τούμπα!
Έζησε στην κάτω Ηλιούπολη, στην περιοχή του Αγίου Κωνσταντίνου, στα σκαλιά του και στο ΠΡΟΠΟ του Πυθαγόρα έκανε αμέτρητες κουβέντες για τον «Δικέφαλο», ενώ τη μέρα της στέψης το 2019 ήταν στο νοσοκομείο για μια επέμβαση στον αγκώνα.
Επέστρεψε στην Τούμπα το Φεβρουάριο του 2020 όταν και τιμήθηκε από την οικογένεια Σαββίδη, που πριν από μερικά χρόνια είχε σταθεί δίπλα του στο σοβαρό πρόβλημα υγείας με την καρδιά. Τελικά τον πρόδωσε το πρωί της 13ης Μαρτίου.
